Önce şunu sorayım:
Kasım 2002’de Türkiye’nin başına geçtiklerinde dolar kaç liraydı?
1 lira 60 kuruş!..
Peki ya yıl sonu kaç lira olur?
-----
13 Ekim’den bu yana yazmıyorum…
Geçen bir ayı aşkın zamanda çok şey değişti…
25 Ekim’de anneannemi kaybettim..
Bir gün sonra aslında toprağa verdiğim onun cansız bedeni değil yalnızca çocukluğumun en güzel, en anlamlı anılarını, saflığımı, sabrımı da…
29 Ekim’de Denizli’de AK Partili belediyeler Atatürk posterleri asma yarışına girdi…
Cumhurbaşkanıyken anma etkinliğine ‘hastayım’ diye katılmayan sivil vatandaş Abdullah Gül, bu 10 Kasım’da Atatürk’ü rahmetle ve saygıyla andı…
Ve bugün, yani yazımı kaleme aldığım an, 16 Kasım 2021 öğle saatleri..
Son yazımı yazdığım 13 Ekim’de ABD Doları 9 liraydı,
Merkez Bankası daha 4 gün önce yıl sonu dolar tahminini 9,9785 TL olarak açıklamıştı ki şu an dolar 10 lira 17 kuruş oldu..
Euro 10 lira 44 kuruştu, şu an 11 lira 58 kuruş…
Gram altın 513 liraydı, 609 lira oldu…
TÜİK ekim ayı enflasyon rakamlarını açıkladı:
Market, pazar fiyatları daha yükseğini işaret etse de, artış yüzde 19,89…
Belli ki kasım enflasyonu 20’lerin üzerinde çıkacak…
Cebimizdeki 10 liranın son 1 ayda 1,5 lirası buharlaştı. Türkiye daha da fakirleşti..
Altın son bir yılda TL’ye karşı yüzde 30, dolar ise yüzde 35 değer kazandı…
Geçiyorum ABD’nin yanı sıra AB üyesi gibi zengin ülkelerin para birimini, şu an örneğin 3 lira verip Gürcistan Larisi, İsrail Şekel’i alamıyorsun.
Canımız, kardeşimiz Azerbaycan’ın 1 Manat’ını almak için neredeyse 6 lira vermek zorundasınız.
Avrupa’nın fakiri Romenlerin parası, TL’nin iki katından fazla..
Adını sokakta sorsan bilen olmaz, Belize’nin doları bizim TL’nin 5, Brunei’ninki ise 7 katından fazla..
Dünyanın tüm para birimlerine karşı TL’miz sadece bugün yaklaşık yüzde 1,5 değer kaybetti..
Ama güzel haber; Etiyopyalıların parasına karşı TL’miz 0,78 artışta..
Merkez Bankası faiz düşürüyor, dolar artıyor. Enflasyonumuz yüksek çıkıyor, dolar artıyor. ABD son 31 yılın en büyük enflasyon artışını açıklıyor, dolar yine artıyor!..
Ama Cumhurbaşkanımız, “Ekonomi yolunda, abartılana bakmayın” diyor!..
Peki başkanlık sisteminin ardından, ekonomi nasıl yönetiliyor?
Dolar 2020 yılına 5,90 seviyelerinde başlamıştı…
Ancak koronayla birlikte tırmanışa geçti…
Türk lirası karşısında 2020 Mayıs’ında 7 lirayı, Kasım’da 8 lirayı gördü..
Kasım 2020’de Merkez Bankası’nın başına getirilen Naci Ağbal, 2021 Mart’ında artan enflasyon rakamları karşısında eriyen TL’ye, Erdoğan’ın “faiz nedendir” savının aksine bir adım atarak can suyu vermişti.
Merkez Bankası’nın 18 Mart Perşembe günü gerçekleştirilen toplantısında faizleri yüzde 17’den yüzde 19’a yükseltmişti.
O zamanlar dolar 7,5 liraydı ve TL karşısında hızlı bir düşüş trendine girdi..
Dolar 7,20’lere düşmüştü ki Sayın Cumhurbaşkanımız, cuma günü piyasaların kapatılmasının ardından efsane kararlara imza attı…
Faiz arttıran Merkez Bankası Başkanı’nı görevden aldı.
Taksim Gezi Parkı’nın kullanım hakkını bir cemaate verdi.
İstanbul Sözleşmesi’nden çıktı…
Ve Türkiye, 22 Mart Pazartesi uyandığında dolar 8 liraydı!..
Ve ne zaman TL değer kazanmaya başlasa Cumhurbaşkanımızdan ekonomi atılımları geldi…
Ağustos başında IMF’nin covid-19 nedeniyle ülkelere dağıtacağı 6,3 milyar dolarlık destek konusunda Türkiye ile anlaşma imzaladığı haberi duyulunca, piyasalar tepkisini gösterdi.
TL, bu haberlerin ardından yükselişe geçmişti ki, Sayın Cumhurbaşkanımız iki gün geçmeden sonbaharda faizlerin düşürüleceği açıklamasını yapma lüzumu buldu.
Şaaak!
TL yine düşüşe, dolar çıkışa geçti…
Faizlerin yıl sonuna kadar en az yüzde 3,5 düşürülmesi altı çizilerek ifade edildi..
Yaz aylarıydı, döviz geliyordu, TL direnç gösteriyordu derken, eylülden itibaren Cumhurbaşkanımızın faiz kararları yeni MB Başkanı ile birlikte hayata sokuldu.
Dolar, faiz indirimleri öncesinde zaten çok yüksekti ve 8,20’ler seviyesindeydi.
Faiz, eylülde yüzde 1 düştü, dolar uçuşa geçti…
Ekimde yüzde 2 düştü, uçuşa geçti…
Ardı ardına açıklanan enflasyon rakamları da üzerine tuz biber ekti.
Ve 1 ABD Doları 10 Türk Lirası’nı, Erdoğan attığı adımlarla tarihe, atını alan Üsküdar’ı geçti…
Perşembe günü Merkez Bankası toplanıyor. Ve şimdi uzmanlar, faizlerin yüzde 1 oranında daha düşürülebileceğini söylüyor.
Euro/dolar, almış başını gidiyor ve Türkiye her ay milyarlarca dolarlık dış borcu ödemeye çalışıyor.
Uzmanlar, devletin sadece bu ay 8 milyar dolar, aralıkta ise 5 milyar dolar dış borç ödeyeceğine işaret ediyor.
Eylülde 8 milyar dolar 65,5 milyar TL ederken, bugün 83 milyarı aşıyor.
Aradaki fark 17 milyar TL’den fazla!..
Bu arada ‘den fazla’ ifadesiyle parayı yuvarlarken 500 milyon lirayı gömdüm, iyi mi?
Ki bu tutar; 178 bin 571 asgari ücretlinin 1 aylık kazancı demek…
Peki sırf Cumhurbaşkanı’nı savunmak için birden yüksek kurcu olanlar durumu nasıl savunuyor?
“Erdoğan, Türkiye ekonomisinde yüksek kur ile ihracat üzerinden ekonomiye can suyu vermeye çalışıyor!..”
Faiz indirimleri sonrası TL değer kaybediyor denildiğinde, “Ama ihracat sayesinde ülkemiz bu işten kazançlı çıkıyor” diyen arkadaşlar döviz endeksli ithalat rakamlarını ne yapmayı düşünüyor?
Türkiye’de özel sektör ekim ayında 21 milyar dolara yakın ihracat gerçekleştirmiş.
Neredeyse ihraç ettiğimiz tüm ürünlerin zaten belli başlı maliyet kalemleri de dışa bağımlı..
Fabrika yapacaksın, demir dışardan…
Demiri taşıyacağın tır yabancı ülkeden…
Onu harekete geçiren petrol ithal…
Hadi binayı diktik.
Örneğin tekstil işi yapacağız.
Makinası ithal.
Pamuk ithal.
İplik ithal.
Fabrikayı ısıtıcaz doğal gazla, ithal!..
Elektrik kullanacağız dolara endeksli…
Tek artımız ucuz iş gücü diyeceğim, işçinin işveren üzerindeki maliyetleri dolardan beter!..
İhracatçı varını yoğunu ortaya koyup, dünyayı arşınlayıp ekim ayında 21 milyar dolarlık ihracat gerçekleştire dursun…
İşletmelerin teknoloji yatırımlarından, tüketicinin kullandığı her türlü dayanaklı dayanıksız tüketim maddesinin neredeyse tamamı ithal.
Hal böyle olunca ekim ayı ithalat rakamlarına mı baksak?
Tam 22 milyar dolar!
Keşke hesabın sonunda şunu diyebilseydik;
Elde var sıfır!
Ama eksi 1 milyar dolardayız..
Yani 10 milyar TL’nin üzerinde cari açık!..
Tabi bu da şimdilik.
Keza perşembe günü yüzde 0,50 puanlık bile bir düşüş, dolarda yeni rekorlara gebe…
Hadi beyler pamuk eller cebe!..
IBAN veriyorum not alın…