Türkiye’de rüzgar soldan nadir eser.
Estiğinde de dip dalga oluşturur.
Anımsayalım:
1970’li yılların sonları.
O zamanın deyimiyle memleket "70 sente muhtaç" günlerden geçiyor.
Tencerenin zor kaynadığı, kuyrukların bitmediği dönem.
Dip dalga geldi, Bülent Ecevit’li CHP’yi %41,4 ile birinci parti yaptı.
1980’li yılların sonu.
Ekonomik gelişmeler can sıkıcı.
Buna bir de ANAP iktidarının giderek artan baskıcı dili eklendi.
Seçim arifesinde muhalefet adaylarına oy verilmesinin önüne geçmek için "eli kolu bağlı belediye ister miydiniz?" ilanları boy boy gazete sayfalarında yayımlandı.
Zaten limon gibi sıkılan halk bu atmosferde gidilen 1989 yerel seçiminde bir dip dalga daha yaratıp, yüzde 28,7 ile Erdal İnönü’lü SHP’yi birinci parti yaptı.
ANAP, elindeki birçok belediyeyi muhalefete kaptırdı.
Bu dip dalga ANAP için sonun başlangıcı oldu.
Yıllar geçti, kader değişmedi.
Geçim derdi, ucuz et alabilmek için Et ve Süt Kurumu önünde oluşan uzun kuyruklar, ekonomideki istikrarsızlık, işssizlik, baskıcı yönetim anlayışı…
Sağ iktidarların hep iyi başlamış gibi görünen, sonradan değişen, nobranlaşan yanı hiç değişmedi.
Bu atmosferin iyice yakıcı olduğu dönemde yerel seçime gidildi.
31 Mart Pazar günü üçüncü dip dalga geldi.
Soldan gelen bu dalga yüzde 25-26 bandına sıkışıp kalan CHP’yi %37,76 ile birinci parti yaptı.
Oyu %35,48’e gerileyen AK Parti ise kuruluşundan bu yana ilk kez ikinci parti olma sonucuyla sarsıldı.
Şimdi soru şu:
CHP'ye 14'ü büyükşehir olmak üzere 35 belediye kazandıran, AK Parti’de ise 39 olan belediye sayısını 24’e düşüren bu sonuç iktidar sahipleri için bir uyarı olacak mı?
Ya da CHP yakaladığı bu ivmeyi 2028’de iktidar olmakla sonuçlandırabilecek mi?
Ana muhalefet partisi, 1989 yerel seçimine benzeyen süreci yeni döneme uyarlayabilecek mi?
DENİZLİ’Yİ DE ETKİLEYEN DİP DALGA
Soldan esen dip dalganın etkilediği 39 ilden birisi de Denizli’ydi.
AK Parti’nin kayıpta olacağı tahmin ediliyordu ama bu kadar değil.
CHP’li ilçe belediyesi sayısının 5’ten 15’e ulaşacağını, üstüne bir de Büyükşehir Belediyesinin ekleneceğini kaç kişi tahmin ediyordu?
Muhafazakar oyların yoğun olduğu Tavas’ta 78 yıl sonra seçim kazanılacağı,
Acıpayam’ın, Kale’nin alınacağı kaç kişinin aklından geçiyordu?
Çeyrek asır sonra Çal’ın CHP’ye geçeceğini kaç kişi tahmin ediyordu?
Ama oldu.
Nasıl oldu?
Evet, CHP’liler çalıştı.
Ama asıl dalgayı 10 bin liraya mahkum edilen emekliler,
TÜİK’in gizleme çabasına rağmen Türkiye’nin en pahalı illerinden birisinde yaşadığını bilen asgari ücretliler,
Ortalama 15-20 bin lira bandında olan ev kiraları,
Evde tencere kaynatamamanın çilesini çeken kadınlar bu dalganın baş mimarı.
Ortaya çıkan seçim tablosu Süleyman Demirel’in "boş tencerenin götürmeyeceği hükümet yoktur" sözünü bir kez daha anımsattı.
ZOLAN NEDEN KAYBETTİ?
Ve o boş tencere dönüp dolaşıp, Denizli Büyükşehir Belediyesinin ilk başkanı Osman Zolan’ı da vurdu.
İlçe belediye başkan adayları tercihi bir başka etkendi.
Çevresindeki bazı isimlerden vazgeçmemesi bir başka neden.
Bir diğer sebep Nihat Zeybekci.
2019’da İzmir Büyükşehir Belediye Başkan Adayı olan Zeybekci, Denizli’den uzaktı.
Bu da Zolan’ın rahat çalışmasını sağlamıştı.
Ancak 2024’te durum farklıydı. Geçen yıl AK Parti Genel Başkan Yardımcısı olan, Denizli’de parti içindeki etki gücünü iyice artıran Zeybekci, 2024’te belirleyici konumundaydı.
Aday belirlemenin tam göbeğinde yer aldı ama tercihlerinin doğru olmadığı belediye sayısının 12’den 3’e düşmesiyle görüldü.
Zeybekci’li seçim çalışmasının da Zolan’a yaramadığını sandık sonucu ortaya koydu.
Sonuç:
Türkiye’de sağ iktidarlara karşı üçüncü kez yaşanan dip dalga, Denizli’de CHP’nin 2023 milletvekili seçimindeki 228 bin 230 olan oyunu Mart-2024’te 306 bin 104’e çıkardı.
Bu sonuç Büyükşehir ile birlikte 16 belediyenin kazanılmasını sağladı.
Dip dalga AK Parti’yi vurgun yemişe çevirdi. Partinin 2019 yerel seçiminde 321 bin olan oyunu bu seçimde 247 bin 347’ye geriletti.
Emeklinin gazabı, boş tencere, "pişen etin kokusu güzel geliyor ama alıp yiyemiyorum" diyenlerin serzenişi ve parti içindeki strateji Denizli Belediyesi ile başlayıp, Denizli Büyükşehir ile devam eden AK Parti yerel iktidarını sonlandırdı.
Not: 2019 yerel seçimde CHP aday çıkarmamış, Millet İttifakı adayı İYİ Partili Ümit Bahtiyar’ı desteklemişti. İttifak’ın oyu 279 bin 654 idi.
