“Bu şehrin dört tarafını nice bin akarsular ve nice göller kuşattığı için Denizli ismi verilmiştir. Yoksa denizden doğu tarafına dört merhale uzaktır” diye anlatır Evliye Çelebi Seyahatnamesi’nde Denizli’yi. Tarihte sadece Evliya Çelebi’nin değil, batı dünyasının da ilgisi olmuştur Denizli’ye. Bunun en önemli nedenleri biri, Pamukkale’nin eşsiz güzelliği ile Laodikya ve Hierapolis antik kentlerinin tarihe ve Hıristiyanlığın en önemli kiliselerinden olan St. Philip's Martyrium’a ev sahipliği yapmasıdır. Bir diğer neden ise, Hz. İsa’nın havarileriden bazılarını tanıdığına veya onlardan büyük ölçüde etkilendiğine inanılan Apostolik Babalar’dan olan, Hierapolisli Papias’tır.
Bu önem neticesindedir ki, Denizli’nin tarihteki izlerine Amerika Birleşik Devletleri’nden İtalya’ya, İngiltere’den Fransa’ya kadar pek çok ülkenin ulusal arşivlerine rastlanır. Hatta İngiltere’de bulunan Newcastle Üniversitesinin arşivinde Pamukkale ve Hierapolis’e dair çok sayıda fotoğraf yer alır. 103 yıl önce Denizli’ye gelerek deklanşöre basan kişi arkeolog, seyyah, dağcı, yazar, diplomat ve nihayetinde dünyanın en ünlü kadın casuslarından olan Gertrude Bell nam-ı diğer “Çöllerin Kraliçesi”dir.
Bell’in seyahat rotaları genellikle ortadoğu coğrafyasıdır. 1899 yılından başlayarak 1911 yılına kadar birçok Anadolu şehrini gezen Bell’in yolu, 24 Nisan 1907’de Denizli’ye düşüyor. Denizli’de bir gün kalan Bell, Pamukkale ve Hierapolis hakkında günlüğüne, “Üzerinde inşa edildiği plato çok sevimli, çimen yetiştirilmiş, tepelere sis sarılmış” şeklinde not düşer.
Tuttuğu notlarda nekropolü de ziyaret ettiği, ancak antik mezarları göremediği anlaşılan Gertrude Bell, ertesi gün trenle Afyonkarahisar’a geçer.
İşte dünyanın en ünlü kadın casuslarından Gertrude Bell’in objektifinden 103 yıl önceki Pamukkale ve Hierapolis…
GERTRUDE BELL KİMDİR?
Gertrude Bell, tam adı Gertrude Margaret Lowthian Bell’dir. 1868 yılında İngiltere’nin kuzeyindeki Durham kasabasında doğmuştur. Dünyaca ünlü Oxford Üniversitesi’ni birincilikle bitirerek okul tarihine geçmiştir. Asil bir aileye mensup olmanın rahatlığıyla seyahatlere çıkan Bell, Arkeolog olarak Anadolu ve Arap coğrafyasında birçok kazıya katılmıştır. I. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla birlikte İngiliz istihbaratı için çalışmaya başlayan Bell, savaş sonrası Irak Krallığı’nın kuruluşunda büyük rol oynamıştır.
