Denizli’de yüzyıllar boyunca ticaretin merkezi olan tarihi Kaleiçi Çarşısı, eski görkemli günlerini arıyor. Son yıllarda gurbetçilerin ve düğüncülerin ayakta tuttuğu çarşıda 70 değişik meslek grubunda faaliyet gösteren 650 iş yeri bulunuyor. Bakırcı, kalaycı, demirci ve alemciliğin son ustaları da bu çarşıda mesleklerini sürdürüyor.
Surlarının çok azı ayakta kalan ve 12’nci yüzyıldan itibaren bölgenin ticaret merkezi olan, İbn-i Batuta ve Evliya Çelebi’nin seyahatnamelerinde anlatılan Kaleiçi Çarşısı’nın hanları, konakları, ahilik localarından geriye bir şey kalmasa da hala ticarette bir gelenek olarak varlığını koruyor.
PANDEMİYLE ZOR GÜNLER YAŞANDI
Kaleiçi Güzelleştirme ve Kültür Derneği Başkanı Soner Yıldız, pandemi döneminde çarşı esnafının zor günlerden geçtiğini belirterek, “Salgında düğünler olmayınca neredeyse esnaf batma noktasına geldi. Çarşı esnafı geçmiş deneyimlerden ders aldığı için burada kapanan dükkan olmadı ama insanlar kredi kullanmak, ellerindekinin bir kısmını satmak zorunda kaldı. Bu şekilde ayakta kaldı. Zorlukla da olsa kendini döndürdü” dedi.
Kaleiçi Çarşısı’nda 70 meslek grubunda faaliyet gösteren 650 iş yeri bulunduğunu söyleyen Yıldız, “Burada kalaycı, alemci, kuruyemişçi, giyim, kebapçı gibi çok fazla meslek kolu var. Hareketlilik nisan ayından itibaren başlar ve ekim ayına kadar sürer. Çarşı bu yıl altın devrini yaşadı. Gelemeyen gurbetçiler geldi, ertelenen düğünler yapıldı. Hatta tekrar kapanma olabilir endişesi ile düğünlerini erkene çekenler oldu. Ticari olarak en parlak dönemlerimizden birini geçirdik. Yıllardır çarşının üstünün kapatılması beklentimiz vardı. Şimdi çalışmalar sürüyor. Geçmişte yağmurda rüzgârda alışveriş dururdu. Üstünün kapanması ile birlikte yeni bir dönem başlayacak. Çarşımıza yeni bir kimlik kazandırılıyor” diye konuştu..
“ŞEHİR DIŞINDAN ALIŞVERİŞE GELİYORLAR”
Geçmişte müşterilerden fiyat istikrarı konusunda çok sık şikâyet aldıklarını, fakat artık durumun değiştiğini belirten Yıldız, “İşletmelerimizin büyük çoğunluğu fiyat istikrarını sağladı. E-ticaret gelişti. Kaleiçi’ne çarşının olmayan müşteriler de gelmeye başladı. Aydın, Muğla, Manisa, Adana hatta Konya’dan müşterilerimiz geliyor. AVM’ler ile rekabet mutlaka olacaktır. Biz de ürün, ekip ve fiyat olarak kendimizi yenileyeceğiz. Ayakta kalabilmek için rekabet etmekten başka şansımız yok. Çarşımız yeni çevre düzenlemeleri ve yatırımlar ile değer kazandı. Emlak değerleri yüzde 30 arttı. Çarşının canlılığı arttı daha da fazlası olacaktır. Biz burada marka sahibi firmaları da görmek istiyoruz. Kaleiçi Çarşısı tıpkı Kapalıçarşı, Kemeraltı gibi özel bir yer” ifadelerini kullandı.
“ALEMCİLİK BİTMEK ÜZERE”
Çarşıda 45 yıldır alemcilik yapan ve mesleğinin Kaleiçi’ndeki iki temsilcisinden birisi olan Ali Erbey ise, mesleğinin bitmek üzere olduğunu üzülerek dile getirdi. Çırak olarak başladığı işi 1976 yılından beri yaptığını anlatan Erbey, çarşının görkemli günlerini “Denizli’nin alışveriş merkeziydi” sözleriyle dile getirdi.
Vatandaşların mahallesinde veya yakın yerlerde ihtiyaçlarını karşılayabildiği, bu nedenle Kaleiçi’ne gelmek istemediğini aktaran Erbey, her şeye rağmen çarşının müşteri potansiyeli bulunduğunu, ancak bunun her meslek grubunun ihtiyaçlarını karşılamaya yetmediğini sözlerine ekledi.
“TAMİR İŞLERİ BİTİYOR”
Tava, tencere, çaydanlık tamiri yapan Hüseyin Onuk da eski işlerin kalmadığını belirtti. Oluk, 50 yıldır Kaleiçi’nde bulunduğunu, artık tamir işleri bittiğini, insanlar yenisini almayı tercih ettiğini, yakında bu işleri yapacak kimsenin kalmayacağını ifade etti.
BAKIRCI DİLAVER COŞKUN: BU İŞİ YAPACAK NESİL YOK
Çarşıda 56 yıldır bakırcılık ve kalaycılık yapan Dilaver Coşkun da “Bizden sonra bu işi yapacak nesil yok. Artık bakırcılık bitti, çırak yetişmiyor” diyerek, sözlerine şunları ilave etti:
“Gençler bu meslekleri tercih etmiyor. Herkes döner koltuk istiyor. Neylesin bu işi. Bak şu ellerimin haline. Böyle yerlere gelecek çırak yok. Üniversiteler tıka basa dolu. Okul bittikten sonra iş mi var? Eskiden bir dükkanda 4-5 çırak olurdu. Bu caddede 100’ün üzerinde bakır döven, kalaycılık yapan esnaf vardı. Şimdi 6 tane kaldı.”
DEMİRCİ USTASI ALİ ÖZTÜRK: ÜÇ KİŞİ KALDIK
Çarşı içinde eskiden 47 demirci olduğunu söyleyen demirci ustası Ali Öztürk ise, “Burada 47 dükkan vardı, üç usta kaldık. Nacak, balta, kürek, satır hepsini üretiyorduk. Yapılmayan bir şey yoktu. Ben 1961’de bu işi yapmaya başladım. İlkokulu bitirdim ustanın yanında çalıştım. En başta körükte çalıştım. O zaman elektrik yoktu. Elektrik 1968’de geldi. İki sene körük çektim. Bakarak öğrendim. İki sene yandan çekiç vurdum. Daha sonra kalfalık yaptım. Bir usta 10 senede yetişiyor. Aklına ne gelirse burada üretilirdi. Hepsi gitti. 72 yaşındayım. Bizler de bırakırsak meslek biter. Para kazandırmayan bir meslek değil. Para kazanmaz mı? Çalışırsan kazanırsın ama çırak yok” dedi.
