Opr. Dr. Sema Çivaş, çocuklarda göz rahatsızlıklarının erken teşhis edilmesinin tedavi sürecini de kolaylaştırdığını ifade ederek, sağlıklı gözlerin çocuğun eğitim hayatındaki başarısını artıran en önemli faktörlerden olduğunu, düzenli göz kontrollerinin okul döneminde de devam etmesi gerektiğini vurguladı. Opr. Dr. Çivaş, çocuklarda göz sağlığıyla ilgili sorularımıza şu yanıtları verdi:
Çocuklarda göz rahatsızlıkları genel olarak nelerdir?
Çocuklarda pek çok göz hastalığı oluşmaktadır. Bunlar katarakt, göz tansiyonu, göz tembelliği, göz kapağı düşüklükleri, prematüre doğanlarda prematüre retinopatisi, göz tümörleri gibi tanısı konulmadığında körlükle sonuçlanabilen ciddi rahatsızlıklardır. Bunun yanında göz enfeksiyonu, alerjik göz rahatsızlıkları, doğumsal gözyaşı kanal tıkanıkları gibi nispeten daha basit rahatsızlıklar da görülebilmektedir. Alerjik göz hastalıkları uzun dönem çocukları etkileyebilmektedir. Ayrıca miyopi, astigmatizma, hipermetropi gibi göz kusurları çocuk ve bebeklerde sık görülebilmektedir.
Ne zaman göz muayenesi yaptırmalı?
Aileler çocuklarının eğitim hayatındaki başarısı için çocuklarını göz muayenesi yaptırmaları gerekmektedir. İlk göz kontrolleri doğumdan hemen sonra yapılabilir. Burada bakılan kırmızı refle testi ile doğumsal katarakt, göz tansiyonu ve göz içi tümörleri gibi rahatsızların tanısı konabilir. İlk 3 ayda bebeklerde gözlerde kayma görülebilir. Eğer aile 3. aydan sonra gözlerde kayma hissetmezse 1 yaşında kontrol yapılabilir. Gelişmiş aletler sayesinde çocukları korkutmadan belli bir uzaklıktan ölçüm yapılabilmektedir. Her şey yolunda gittiğinde bir sonraki kontrol için uygun yaş 3 yaştır. Bu yaşta çocuk nesnelere tepki verebilmekte ve görme yüzdesine bakabilmekteyiz. Bu yaş gözde tembellik varsa belirleyebildiğimiz ve tedavisini başarıyla yapabildiğimiz bir yaştır. Bir sonraki muayene okul öncesindedir. Okul başarısı için göz sağlığı oldukça önemlidir. Okul döneminde de düzenli kontroller yapılmalıdır.
Yakından televizyon izlemek, bilgisayara ve tablete çok bakmak gerçekten gözleri bozar mı?
Çok yakından televizyon seyretmek, bilgisayar ve tablet başında çok fazla vakit geçirmek, PSP gibi elektronik oyunlar oynamak, eğer genetik olarak bir yatkınlık varsa miyop oluşumunu tetikleyebiliyor. Dışarıda daha fazla zaman geçiren çocuklarda miyopi ilerlemesinin daha az olduğu görülmüştür. Ayrıca gözde alerjilere ve sık arpacık çıkmasına da neden olabilmektedir.
Şaşılık nedir nasıl tedavi edilir?
Gözlerin paralel duruş pozisyonunun bozulmasına şaşılık denir. Gözler içe dışa yukarı ve aşağı kayabilmektedir. Çocuklarda şaşılık, doğumsal olabildiği gibi, gözlük ihtiyacına bağlı olarak da ortaya çıkabilir. Bebeklerin ilk üç ayında gözlerinde ara sıra kaymalar oluşabilir. Bu durum beşinci ve altıncı aya kadar düzelir. Altıncı aydan sonra oluşan kaymalar ise tedavi edilmelidir. Çocuklarda önce gözlük ve kapama tedavisi denenir. Sonuç alınamazsa ameliyat seçeneği devreye girer. Doğumsal şaşılık ilk 3 ay ve sonrasında ortaya çıkmakta bu durumun tek tedavisi cerrahi müdahaledir. İlk iki yaş içinde uygulanınca, çocuğa her iki gözüyle birlikte görme alışkanlığı kazandırılır. Tedavi edilmediğinde, özellikle tek taraflı kaymalar göz tembelliğine yol açmaktadır. Ancak ister doğumsal olsun, ister sonradan ortaya çıksın, şaşılığın mutlaka okul çağından önce tedavisinin tamamlanması gerekmektedir.
Göz tembelliği nedir?
Ambliyopi olarak adlandırılan göz tembelliği, genellikle gözlerden birinde görme keskinliğinin %20 ya da daha fazla oranda diğerine göre az olması durumudur. Buna yol açan en sık rastlanan nedenler, her iki gözde gözlük ihtiyacının olması ve şaşılıktır. Katarakt, gözde lekeler, kapak düşüklüğü gibi görmeyi engelleyen durumlarda da tembellik gelişebilmektedir. Göz tembelliğinde en çok uygulanan yöntem gözlük ihtiyacı varsa mutlaka çocuğu gözlüklendirdikten sonra iyi gözü kapatıp diğer gözü görmeye zorlamaktır. Çocuğun yaşına göre boyama yapması, resim çizmesi, okuma yazması çok önemlidir. Kapama tedavisi 16 yaşına kadar yapılabilmekle birlikte, başarı için en erken yaşta tespit ve tedavinin başlanması gerekmektedir.
Alerjik göz rahatsızlıkları nelerdir?
Son zamanlarda çocuklarda alerjik göz hastalıkları sık görülmektedir. Mevsimsel bir hastalık olan alerji gözlerde sulanma, kaşıntı, kızarıklık, burun akıntısı, tıkanıklık, hapşırık ve burun kaşıntısı yakınmalarına sebep olmaktadır. Sıklıkla polen, tozlar ve kimyasal maddelere karşı alerji gelişmektedir. Vernal konjonktivit durumunda göz alerjisi bütün yıl görülebilmektedir. Hastalığa gençlerde ve özellikle erkek çocuklarda daha sık rastlanmaktadır. Bu durumda, dışarı çıkarken koruyucu güneş gözlüğü ve şapka takmalarını tavsiye ediyoruz. Antihistaminik ve kortizonlu damlalar ile tedavi ediyoruz. Ayrıca, polen döneminde ilaç tedavisi ile istenilen sonuç alınamayan uzun süreli rahatsızlıklarda çok seyrek de olsa halk arasında alerji aşısı olarak bilinen tedavi de uygulanmaktadır.
Son olarak çocukların sağlıklı gözlere sahip olabilmeleri için neler yapılmalı?
Yumurta, peynir, yoğurt, havuç, kayısı, ıspanak, balık gibi A vitamininden zengin besinler tüketilmeli, güneşten korunmak için şapka mutlaka takılmalı ve güneş gözlüğü tercih edilmelidir. Miyopiyi arttıran uzun süreli tablet oynamayı sınırlandırmak gerekmektedir. Havuzda koruyucu gözlük takılabilir.
