Denizli’nin Dünya Mirası Listesi’nde yer alan kültürel ve doğal değeri Pamukkale’de, Kep Dijital Müzecilik ve Turizm İşletmeleri AŞ tarafından yapılmak istenen Dijital Deneyim Müzesi ile ilgili mahkemenin verdiği “yürütmeyi durdurma” kararının detayları belli oldu. Mahkeme, projenin “Hierapolis Antik Kenti’ne, tarihi ve kültürel miras kalıntılarını bozacak fiziki müdahale neden olabileceği, telafisi güç ve imkansız zararlara yol açacağı” gerekçesiyle yürütmenin durdurulmasına karar verdi.
Pamukkale Ören Yeri’ne, Kep Dijital Müzecilik ve Turizm İşletmeleri AŞ tarafından yapımı planlanan Dijital Deneyim Müzesi’ne karşı yürütülen mücadelede önemli bir karar verildi. D20HABER.COM ve yazarımız merhum Yaşar Tok’un kamuoyunun gündemine taşıdığı, Mimarlar Odası Denizli Şubesinin de yürütmenin durdurulması istemiyle açtığı davada, İzmir Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesi kararını verdi.
DENİZLİ İDARE MAHKEMESİ REDDETMİŞTİ
Dijital Müze yapılmasının Pamukkale ve Hierapolis’e zarar vereceğini savunan Mimarlar Odası Denizli Şubesinin açtığı davada Denizli İdare Mahkemesi, 18.10.2024 tarih ve esas 2023/1411 sayılı kararıyla yürütmenin durdurulması istemini reddetmişti.
İPTALİ GEREKTİREN GEREKÇELER TEK TEK SIRALANDI
Ret kararının ardından Mimarlar Odası Denizli Şubesi İzmir Bölge İdare Mahkemesine itirazda bulundu. Avukat Zafer Gönenç, itiraza gerekçe olarak projenin uygulanacağı 2 bin 973 m² alanın Hierapolis Antik Kenti 1.Derece Arkeolojik SİT ve 1. Derece Doğal SİT sınırıları ile Pamukkale - Hierapolis Koruma ve Geliştirme Amaçlı İmar Planı içerisinde kaldığına dikkati çekti.
Projede; toplanma ve giriş alanı, bilet alanı, servisler, depo, ofisler, tuvalet, teknik alanlar, 1.sergi alanı, geçiş/deneyim alanı, ana sergi alanı, satış ve deneyim alanı, cafe, panoramik teras gibi kullanım alanların yer aldığına işaret eden Gönenç, bu bağlamda Dijital Deneyim Müzesi yapılmasının uygun bulunmasına dair tesis edilen Aydın Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 26/08/2022 tarih ve 14095 sayılı kararı ile 14/12/2022 tarih ve 14535 sayılı kararının iptali istemiyle açılan davada yürütmenin durdurulması istemini reddeden Denizli İdare Mahkemesi kararının kaldırılarak, dava konusu işlemlerin yürütmesinin durdurulmasına karar verilmesini talep etti.
HUKUKA AYKIRILIK KOŞULLARI
Mahkemeye sunulan kök ve ek bilirkişi raporlarında planlama, arkeolojik, çevre mühendisliği ve inşaat mühendisliği ile mimari açıdan yapılan değerlendirmede, Tabiat ve Kültür Varlıkları Yüksek Kurulunun 5.11.1999 ve 658 sayılı, 3.5.2006 tarih ve 714 sayılı, 19.6.2007 tarih ve 728 sayılı, 27.07.2008 tarih ve 745 sayılı ilke kararlarına atıfta bulunularak, 1/1000 ölçekli Pamukkale - Hierapolis Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı Koruma ve Geliştirme Planı’nda, Antik Havuz ve Jandarma Havuzu Çevre Düzenlemesi Proje Alanı’nda, çevre düzenleme projeleri ve uygulamalarda Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu'nun 5/11/1999 tarih ve 658 sayılı ilke kararına uyulması gerektiği vurgulandı.
Koruma Yüksek Kurulunun ilke kararlarında "1. Derece Arkeolojik SİT ve 1. Derece Doğal (tabii) SİT" alanlarının korumaya yönelik bilimsel çalışmalar dışında aynen korunacak sit alanları olarak belirlendiği, sınırlı müdahale dışında bu alanlara müdahale edilmemesinin esas alındığı kaydedilen raporda; 2 bin 973 m²’lik Dijital Müze alanı sınırı içerisinde toplam 1.575,96 m² kapalı alan, 354,18 m² yarı açık alan ve üzerinde yürünebilir terasta 440,5 m² açıkta kullanım alanı bulunduğu, bunların kütle yoğunluğunu artıracağı, silüet olarak çevredeki mevcut yapıların gabarisi ile uyum göstermeyen bir kütle plastiği oluşturacağı, proje alanının hemen yanındaki Hierapolis Arkeolojik Müzesi ve müze eser depolama açık alanlarının Dijital Deneyim Müze yapısının yüksekliğinden, proje alanındaki yaygın görünümünden ve arada dar bir geçiş mesafesi bırakılmasından dolayı görünürlüğü ve seyredilebilirliğinin azalacağı, antik su kanallarına doğrudan erişim rotasının ve algısının engellenebileceği, yapının ise bazı mekanlarının alan büyüklüğü ve içerik bakımından anılan ilke kararında belirtilen yapılarla uyumlu olmadığının düşünüldüğü dile getirildi.
GEREKÇELER SIRALANDI
Pamukkale’nin 1988 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne girdiği, Hierapolis’in Antik Çağ'dan bugüne kadar ulaşan en çarpıcı antik kentlerden biri olduğu vurgulanırken, antik kentin tam göbeğine inşa edilmesi düşünülen 2 bin 973 m²lik Dijital Deneyim Müzesi’nin mevcut doku içerisinde plan düzleminde yaygın ve büyük bir alanı kaplayacağı da belirtildi.
Silüet olarak çevredeki mevcut yapıların gabarisi ile uyum göstermeyen plastik bir kütle oluşturacağı, Hierapolis Arkeoloji Müzesi’nin işlevini tekrar edeceği, inşa edildiğinde oluşturacak yüksekliğin Hierapolis Arkeolojik Müzesi ve müze eser depolama açık alanlarının görünürlüğünü, seyredilebilirliğini ve yakın çevresindeki duvar kalıntılarının duvar kalıntılarının algısını azaltacağı, çevredeki mevcut yapılar ile kıyaslandığında kütle bütününde bina yüksekliklerinin silüeti olumsuz etkileyeceği, proje alanının doğu yönündeki antik su kanallarına doğrudan erişim rotasını ve algısını engelleyebileceği ifade edildi.
HUKUKA UYGUNLUK BULUNMADI
Mahkeme, değerlendirmeler sonucunda “Yapının bazı mekanlarının alan büyüklüğü ve içerik bakımından anılan ilke kararında belirtilen yapılarla uyumlu olmadığı, Dijital Deneyim Müzesinin, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun 658, 714, 728 ve 745 sayılı ilke kararlarına göre 1. derece arkeolojik sit ve 1. derecede doğal sit alanları içerisinde yapılabilecek yapılardan olmadığı sonucuna varıldığından, dava konusu işlemlerde hukuka uygunluk görülmediği” kararını verdi.
Kararda, “Açıkça hukuka aykırılığı ortaya konan dava konusu işlemlerin uygulanması, akabinde tesis edilmesi olasılık dahilinde bulunan (yapı ruhsatı vs.) sıralı işlemlere istinaden Dünya Miras Listesi’ne giren Pamukkale (Hierapolis) Antik Kenti’nde arkeolojik kazı dışında tarihi ve kültürel miras kalıntılarını bozucu fiziki müdahale yapılmasına neden olabileceğinden telafisi güç ve imkansız zararlara da yol açacaktır. Açıklanan nedenlerle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 27. maddesinin 7. fıkrası uyarınca davacı tarafından yapılan itirazın kabulü ile Denizli 1. İdare Mahkemesinin 18/10/2024 günlü ve E:2023/1411 sayılı yürütmenin durdurulması isteminin reddine ilişkin kararının kaldırılmasına, davacının yürütmenin durdurulması isteminin kabulüne 13/11/2024 gününde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi” denildi.
