CSA Eğitim ve Kültür Vakfı Başkanı Ali Abalıoğlu, Geçmişten Günümüze Denizli Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Ömer Gökmen ve editörü Süleyman İnan, Denizli Gazeteciler Cemiyetinde düzenledikleri basın toplantısıyla bir asırdır tabu olarak kalan konuyu gündeme taşıdılar. Derginin 61’inci sayısında yer alan “Denizli Vakası”nı anlatıp, günümüzde bu konunun üzerine çalışmalar yapılması çağrısında bulundular.
İNAN: DENİZLİ’NİN GÖRSEL ARŞİVİ OLUŞTU
Geçmişten Günümüze Denizli Dergisi’nin Editörü Süleyman İnan, 2003’ten bu yana yayımlanan derginin Denizli’nin görsel arşivinin oluşmasına katkı sağladığını, kentin tarihi ve kültürel geçmişi açısından güzel şeyler yapıldığını belirtti.
GÖKMEN: DENİZLİ’NİN TARİHİNDE ŞEREFSİZLİK YOKTUR
Derginin genel yayın yönetmeni Ömer Gökmen ise, çocukluğunda göğsüne hançer gibi saplanan konuyu tüm detaylarıyla ele alıp, kamuoyuna sunduklarını söyledi. Gökmen, çocukluğunda kendisinden yaşça büyük olanlardan “Denizlililer Denizli’yi düşmana teslim etmeye kalkmışlar, Demirci Efe de gelip onları kesmiş” şeklinde bir söz duyduğunu, bu sözün beynine kazındığını, üniversite yıllarında İzmir’de bir arkadaşının konuyu açıp “Senin Denizlililer de yamanmış ha! Demirci Efe gidip kesmese Denizli’yi Yunan’a teslim edeceklermiş” sözüylü göğsüne adeta bir hançer sapladığını kaydederek, bunun nereden kaynaklandığını anlatırken, şöyle konuştu:
Konuyla ilgili yazılar, kitaplar yazanlar, Mustafa Kemal Atatürk’ün 48’inci meclis toplantısında kendisine aktarılanlara dayanarak ettiği sözden yola çıkmıştır. Gazi Mustafa Kemal Paşa ‘Herhalde Denizli’de tedibi istilzam edecek bir hareket olmuştur. Fakat bu hareket-i tedibiye, sizin, bizim, hiç birimizin takdir ve tensip etmeyeceği bir surette cereyan etmiştir’ demiş. Yani Mustafa Kemal Paşa diyordu ki: ‘Herhalde Denizli’de, Denizlililerin cezalandırılarak terbiye edilmelerini gerektirecek bir hareket olmuştur, ama bu cezalandırma hiçbirimizin onaylamayacağı bir şekilde yapılmıştır.’
Bu, Denizlililerin 100 yıldır susmasına neden olmuştur. Ancak Atatürk’ün Büyük Nutuk kitabında, pek çok olaya, isyanlara değinilirken, Denizli’de isyan olduğundan söz edilmez. Denizli’nin D’si geçmez. Peki, hadise nedir? Demirci Mehmet efe 60 kişiyi kesmiştir. Hadise budur. ‘Gazi Mustafa Kemal Paşa böyle bir şey söylediyse doğrudur’ diyenler, Denizli’yi Kuvayi Milliye’ye karşı çıkmış gibi göstermiştir. İddialar gülünç. Denizli Kuvayi Milliye’ye isyan etmiş… Bunu söyleyenlere soruyorum: Ya utanmanız, vicdanınız yok mu? Allah’tan da mı korkmadınız? Ama Denizli’nin tarihinde böyle bir şerefsizlik yoktur.”
DENİZLİ KUVAYİ MİLLİYE’YE İSYAN ETTİ SÖZÜNÜ KİM SÖYLEDİ?
Denizlilileri isyancı gibi gösteren iddianın nereden kaynaklandığını da değinen Gökmen, “Miralay Şefik Bey’in, Genel Kurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi tarafından yayınlanan Askeri Mecmua adlı dergiye 1937 yılında yazdığı bir yazı olduğunu öğrendim. Çok heyecanlanmıştım. Çünkü olayın her anını Demirci Efe ile birlikte yaşamıştı, çok önemli bir görgü tanığıydı yani. Ayrıca yüksek rütbeli bir komutan, bir Erkânı Harp Miralayı, yani kurmay albaydı ve tümen komutanıydı. Üstelik 57. Tümenle Çanakkale’de yararlık göstermiş bir kahramandı. Ama ‘Denizli Kuvayı Milliye’ye isyan etti, tarafımızdan cezalandırıldı’ diyen askerdi” ifadesini kullandı.
ABALIOĞLU: 100 YIL SONRA BU OLAYIN KAPAĞINI KALDIRDIK
CSA Eğitim ve Kültür Vakfı Başkanı Ali Abalıoğlu da “100 yıl sonra Denizli için önemli sayılan bu olayın kapağını kaldırmaktan gurur duyuyorum” diyerek, Denizli Vakası olarak bilinen konuyu aile buluşmasında bir kuzeninin “Kuvayi Milliye yıllarında Denizli’nin kötü bir şühreti var” demesiyle öğrendiğini, Geçmişten Günümüze Denizli Dergisi’nin yayınına başlamalarına da bunun etkisi olduğunu belirtti.
Demirci Mehmet Efe’nin Denizli’ye gönderdiği ve başlarında sökeli Ali Efe’nin olduğu kızanların Denizlililerin ırzına ve mallarına göz koyduğunu, halkın da buna karşı koyduğunu sonrasında yaşananların ise bir vahşet olduğunu söyleyen Abalıoğlu, “Sonrasında Demirci Mehmet Efe, 60 kişiyi yan yana yatırmış, kurban keser gibi kesmiştir. Kurban kesilirken bile diğer hayvanları görmemeleri için uzak tutular. Bu yan yana yatırarak vahşet işlemiştir. Mezarlığı da ateşe vermiştir. Asılmamak için de ‘Denizlililer isyan etti’ diyor. Denizlililer bu yaşananlara karşı çıkmıştır. Kesilen 60 kişi Denizli’nin şehididir, kanları yerdedir. Onların anısına bir şey yapılmalıdır. Kenti yönetenlere bunu iletiyoruz. Tabulaştırılmış bir konuyu en gerçekçi şekilde ifade ediyoruz” dedi.
