Bugün hayatını kaybeden UNESCO’nun ''Yaşayan İnsan Hazinesi Kültürel Miras Taşıyıcısı'' unvanlı sanatçısı Hayri Dev’in yaşamını Fransız araştırmacı Jerome Cler değiştirdi. Dinlediği ezginin peşine düşüp Çameli’ye gelen, bulduğu Hayri Dev’i günlerce dinleyip 350 sayfalık tez hazırlayan Cler, onu Fransa’ya götürüp üniversite kürsüsünden ders bile vermesini sağladı.
GENÇLİĞİNDE DEĞİL YAŞLILIĞINDA ÜNLÜ OLDU
Çameli’nin Gökçeyaka Mahallesi’nde 1933 yılında doğan Hayri Dev, okula gidemedi. Küçük yaşta çobanlığa başlaması nedeniyle kaval ve daha sonraki yıllarda da üç telli curası elinden hiç düşmedi. Yöresel ezgileri derleyip, düğünlerde söyledi. Eğlencelerde ve düzenlenen gecelerde onun sazı ile sesi yankılandı.
FRANSIZ ARAŞTIRMACIYLA HAYATI DEĞİŞTİ
Hayri Dev, Çameli ve çevresinde ünlenmesine rağmen ilçenin bağlı olduğu Denizli’de tanınmıyordu. Onun hayatını değiştiren gelişme 1992 yılında yaşandı. Fransız araştırmacı Jerome Cler, duyduğu bağlama sesinin büyüsüne kapılarak onu seslendiren adamı bulmak için yollara düşüp Çameli’ye geldi. Sorbonne Üniversitesi Etimoloji Bölümü’nde görev yapan Cler, Dev ile ilgili çalışmasını 350 sayfalık teze dönüştürdü. Bu çalışma Cler’e doçentlik, Hayri Dev’e Avrupa’nın Yolunu açtı. Sorbonne Üniversitesi’ne gidip, kürsüden üç telli curasını, yaptığı müziği anlattı. Belçika’ya da benzer çalışmalar için davet edildi.
BELGESEL YAPTILAR
Denizli’nin hala adını bile duymadı müziğin Dev Adamı için Cler öncülüğünde Fransızlar adeta seferber oldu. 15 kişilik bir ekip Çameli’ye geldi ve Hayri Dev’in yaşamından kesitlerin aktarıldığı “Ormanlar Arkası” isimli belgeselin çekimini yaptı.
UNESCO YAŞAYAN İNSAN HAZİNESİ SEÇTİ
Denizlililerin 2000’li yıllarda tanımaya başladığı Hayri Dev, UNESCO’nun da dikkatini çekti. Usta santaçı, UNESCO tarafından 2003 yılında kabul edilen ve Türkiye'nin de taraf olduğu ''Yaşayan İnsan Hazinesi Kültürel Miras Taşıyıcısı'' olarak değerlendirilerek ödüle layık görüldü.
“ÖRNEK KIDEMLİ VATANDAŞ SEÇİLDİ”
Derlediği türküler ve kendine has oyunları ile filmlere konu olan Hayri Dev, 2015’te Denizli Büyükşehir Belediyesi’nin önermesiyle Türkiye Yaşlılık Konseyi Derneği (TÜRYAK) tarafından “Türkiye’nin Örnek Kıdemli Vatandaşı” seçildi.
KONSERVATUVARDA DERS VERDİ
Çameli Halk Eğitimi Merkezi'nin oluşturduğu 10 kişilik grup içinde üçtelli cura ve çam düdüğü çalan Dev, 2004'de Ankara'da, 2005'de İstanbul'da Kültür Bakanlığı'nın düzenleiği Halk Oyunları şölenlerine katıldı. Çameli'de düzenlenen festivallerde yerel sanatçı olarak konserler verdi. Denizli Belediyesi Konservatuarı’nda da dersler verdi.
